Thiền Viện Nguyên Thủy là tên gọi mới của chùa Nguyên Thuỷ toạ lạc tại số 33A đường 10 (Nguyễn Thị Định), khu phố 1, phường Cát Lái, Quận 2, Tp. Hồ Chí Minh. thành lập năm 1970, do cố Hoà thượng Hộ Tông xây dựng.
Thiền Viện Nguyên Thủy là tên gọi mới của chùa Nguyên Thuỷ, thành lập năm 1970, do cố Hoà thượng Hộ Tông thực hiện. Chủ trương của Hoà thượng là thành lập Đại Học Phật Giáo và Trung tâm thiền định Phật Giáo Nguyên Thủy trong diện tích đất chùa Nguyên Thủy, nhưng vì nhân duyên chưa đủ nên công trình chỉ hoàn thành hai hạng mục chánh điện và tăng xá. Chánh điện có diện tích ngang 18m, dài 24m và một pho tượng Thích ca bằng chất liệu ximăng, ngang 3,3m, cao 6,3m rất hùng vĩ và trang nghiêm. Công trình kiến trúc khá độc đáo, mang đậm tính truyền thống Phật giáo Nguyên thuỷ và dân tộc Việt, mái cổ lầu, hoa văn đơn giản, nhẹ nhàng tươi mát. Chùa từ ngày thành lập đến nay đã trải qua 5 đời trụ trì: cố Hoà thượng Hộ Tông, Thượng toạ Thiện Giới, Thượng toạ Giác Chánh, Đại đức Giác Thiền và Thượng toạ Pháp Chất. Mỗi đời trụ trì đều có sự đóng góp đáng kể cho sự nghiệp phát huy chùa Nguyên Thuỷ.
Thiền Viện Nguyên Thủy là nơi bắt đầu đổi mới cách nhận thức về việc hoằng pháp. Tại đây đã tiến hành tổ chức các khóa thiền Tứ Niệm xứ (Vipassana) ngắn hạn với các vị thày được mời đến từ các quốc gia có truyền thống Đạo Phật Nguyên Thủy như Myanmar, Thailand v.v… Trong các vị mời đến trong năm 2008 vừa qua có cả Nhóm của thày Goenka. Thày Goenka, học trò của U Ba Khin, là người nổi tiếng với pháp quán niệm cảm thọ, và thày cũng là người đã phát triển gần một trăm trung tâm thiền Vipassana ngắn hạn khắp nơi trên thế giới. Năm 2009, thày Dhammapala và thày Tejinda dòng thiền lâm Pa Auk đang lưu trú tại Thiền Viện Nguyên Thủy để phổ biến cách thực hành thiền Vipassana (mà giai đoạn đầu là Thiền Định tức Samatha). Đã có nhiều hành giả đắc định sau một thời gian ngắn thực hành theo chánh pháp. Có người đắc sơ thiền, có người đắc đến tứ thiền! Những người đắc định sẽ tiếp tục được hướng dẫn đi vào các tầng Thiền Quán (Vipassana).Mọi con người khát khao tiến hóa tâm linh, mọi Phật tử khát khao chánh pháp rất vui mừng trước những sự kiện tốt đẹp này!