CHÙA KHƯƠNG HẠ

Chùa Khương Hạ toạ lạc tại phường Khương Đình, quận Thanh Xuân, TP. Hà Nội đây là một công trình kiến trúc Phật giáo được dựng từ thời Lê Trung Hưng, đến nay đã trải qua 4 thế kỷ. Chùa đã được nhiều thế hệ người dân phường Khương Hạ xây dựng, giữ gìn, tu bổ và trở thành một địa chỉ văn hóa – du lịch của Hà Nội.

Chùa Khương Hạ còn gọi là chùa Khương Đình (tên chữ: Phụng Lộc tự), xưa chùa thuộc thôn Khương Hạ, tổng Khương Đình, huyện Thanh Trì, trấn Sơn Nam Thượng (năm 1831 là tỉnh Hà Nội, đến năm 1889 là tỉnh Cầu Đơ, năm 1904 đổi làm tỉnh Hà Đông), nay là phường Khương Đình, quận Thanh Xuân, thành phố Hà Nội.

Ngôi chùa tọa lạc trên khuôn viên khá rộng và thoáng, cây cối xum xuê, không khí trong lành, yên tĩnh, gần bờ bên tả sông Tô Lịch, cách đình Khương Hạ ở phía Bắc chỉ khoảng 200m. Du khách có thể thăm chùa bằng hai lối khác nhau, một là từ Ngã Tư Sở bên đường Nguyễn Trãi rẽ phải xuôi theo phố Vũ Tông Phan khoảng 2km về hướng Nam rồi rẽ trái vào phố Khương Hạ, hoặc ngược về hướng Bắc rẽ vào phố Bùi Xương Trạch. Cổng chính quay về hướng Nam, mở ra ngõ 108 Bùi Xương Trạch; cổng phụ quay về hướng Tây, mở ra ngõ 29 Khương Hạ.

Chùa Khương Hạ được thiết kế theo lối kiến trúc điển hình của những ngôi chùa ở miền Bắc. Nhìn một cách tổng thể từ ngoài vào, hệ thống kiến trúc chùa bao gồm nhiều lớp: Cổng tam quan, nhà tiền đường, hậu cung, nhà thờ tổ, thờ mẫu, nhà khách và các công trình kiến trúc được bố cục hài hòa trong một không gian rộng thoáng, những cây xanh tỏa bóng bốn mùa tạo thêm vẻ u tịch tĩnh lặng nơi cửa thiền. Tam quan của chùa quay hướng Nam, làm theo kiểu nhà mái chồng diêm, hai tầng tám mái theo lối kiến trúc truyền thống, trên giữa cửa chính có ba chữ Hán Phụng Lộc tự. Qua cổng chính là sân rộng được lát gạch đỏ, bên phải, bên trái trước tiền đường là khuôn viên được trồng nhiều cây bóng mát, có ghế đá để cho du khách thập phương nghỉ ngơi khi vãn cảnh chùa.

Tòa tiền đường rộng năm gian, mái lợp ngói ta, kết nối với hậu cung thành hình chuôi vồ. Bộ khung nhà có kết cấu, kiểu dáng đơn giản được liên kết theo kiểu “giá chiêng, chồng rường”, nhưng toàn bộ khung nhà được làm bằng gỗ lim bền chắc, có nhiều mảng chạm khắc tinh tế mang phong cách nghệ thuật đầu thời Nguyễn. Nhà thờ tổ cũng rộng năm gian, ăn thông với hậu cung bằng một cửa nhỏ, ba gian giữa thờ các vị sư trụ trì đã quá cố, hai gian bên là phòng Tăng. Nhà khách có hai gian. Giáp liền khu chùa chính là nhà thờ Mẫu, bao gồm ba gian trước và một gian sau, trong khám thờ đặt tượng Tam toà Thánh Mẫu.

Các tượng Phật trong Hậu cung khá phong phú được tạo tác theo phong cách nghệ thuật cuối thời Lê Trung hưng, đầu thời Nguyễn. Hàng thứ nhất đặt bộ tượng Phật Tam Thế; hàng thứ hai có bộ tượng A Di Đà Tam Tôn; hàng thứ ba bày tượng Như Lai Niêm Hoa cỡ lớn; hàng thứ tư gồm tượng Ngọc Hoàng, Nam Tào, Bắc Đẩu; hàng thứ năm có tượng Quan Âm tọa trên đài sen; hàng cuối cùng đặt tượng Thích Ca sơ sinh. Góc trong bên phải đặt tượng Quan Âm tống tử, bên trái có tượng Quan Âm tọa sơn. Gian bên tả tiền đường thờ tượng Đức Ông, hai bên thiêu hương bày cặp tượng Hộ pháp Khuyến Thiện và Trừng Ác.

Chính điện có 2 bộ cửa võng rất đẹp: cửa phía ngoài được chạm khắc tinh tế với các hình phượng múa, hoa quả thiêng (đào, lựu…), cửa phía trong làm theo đề tài tương tự nhưng kỹ hơn với hai giải kim tòng hai bên.

Hiện nay, chùa còn bảo lưu bộ sưu tập di vật khá phong phú, trong đó có nhiều di vật có giá trị đặc sắc về nghệ thuật như: hơn 20 pho tượng Phật sơn son thiếp vàng, hai quả chuông đúc năm Tự Đức thứ 17 (1864) và Thành Thái thứ 15 (1903). Cùng nhiều di vật khác như hoành phi, cuốn thư sơn son thiếp vàng, chạm khắc hình tứ quí, tứ linh, bát hương,…

Tương truyền chùa Khương Hạ được xây dựng từ thế kỷ XVII, trải qua bao thăng trầm của thời gian chùa đã qua nhiều lần sửa chữa. Gần đây nhất, ngày 20/5/2016 UBND thành phố Hà Nội đã có Công văn 2948/UBND-KGVX về việc điều chỉnh khoanh vùng các khu vực bảo vệ di tích đình – chùa Khương Hạ, phường Khương Đình, quận Thanh Xuân, thành phố Hà Nội. Hiện nay, một phần đất không có yếu tố gốc cấu thành di tích đã được tách ra ngoài khu vực bảo vệ của di tích chùa Khương Hạ để xây dựng nhà hội họ của Tổ dân cư số 1 và số 7, thuận tiện cho việc quản lý, bảo vệ di tích chùa Khương Hạ được tốt hơn. Kinh phí trùng tu một phần do dân sở tại đóng góp và UBND thành phố Hà Nội cấp. Chùa đang được sửa sang khang trang trong một khuôn viên rộng lớn, nhiều cây bóng mát và có tường bao quanh.

Chùa Khương Hạ là một công trình kiến trúc nghệ thuật cần được trân trọng và bảo tồn. Nhằm tôn vinh những giá trị văn hóa cũng như tín ngưỡng sâu sắc mà chùa Khương Hạ để lại cho đến ngày nay. Di tích chùa Khương Hạ đã được Bộ Văn hóa – Thông tin (nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) xếp hạng Di tích kiến trúc nghệ thuật quốc gia ngày 16/3/1993, hiện do UBND quận Thanh Xuân quản lý trực tiếp theo phân cấp của UBND thành phố Hà Nội.

Với hệ thống giáo lý khuyến thiện trừ ác, chùa Khương Hạ là trung tâm sinh hoạt văn hóa tinh thần của một cộng đồng dân cư, một địa chỉ văn hóa khá hấp dẫn về nội dung lịch sử và vẻ đẹp cổ kính thâm nghiêm, góp vào nền văn hóa ngàn năm Thăng Long – Hà Nội.

Tin Cùng Chuyên Mục